H2O

Dünya su reservlerinin; %3'ünü içilebilir formda olan "tatlı su" ve geri kalan  %97 gibi büyük bir kısmını ise içilemeyen "acı veya tuzlu su" oluşturmaktaymış.

Dünyanın en büyük tatlı su reservleri Brezilya'da bulunmaktaymış. Ve tatlı su reservi en az olan yer ise Suudi Arabistan'mış. (Ek bilgi: Dünya üzerinde nehri bulunmayan tek yer de Suudi Arabistan'mış.)

Anlık olarak dünyadaki tatlı su kaynaklarının binde biri (1/1000) atmosferde bulunmaktaymış. Deniz ve okyanuslardan buharlaşan su molekülleri atmosferde en fazla 9 gün durmaktaymış. Sonrasında ise yağmur olarak düşmekteymiş.

☄ BBC - Wild Brazil (2014) (DocuWiki)

Eşek Arısı, Bal Arılarına Karşı

Hayvanlar arası ölümlü kavgalarda ilk defa farklı bir mücadeleye şahit olsum. Arılar arasındaki güç kullanımı bana çok ilginç geldi. Hikayemiz şöyle:

Dev Japon eşek arısı (dakikada 40 tane bal arısını öldürebiliyor ve boyut olarak bal arısının yaklaşık 5 kat büyüklüğünde) bal arısı kovanına saldırıya geçiyor. İlk önce bal kovanının yerini belirtmek için kovan girişine salgımsı izler bırakıyor. Amaç diğer eşek arılarının dikkatini kovana çekmek ve kovanı rahat bir şekilde bulmalarına yardımcı olmak.

Daha sonra kovan içerisine girip bal arılarını teker teker öldürmeye başlıyor. Diğer bal arıları durumu farkedince hemen alarm veriliyor ve her biri küçücük bünyeleriyle dev eşek arısına karşı saldırıya geçiyor. Bir anda eşek arısını yüzlerce bal arısı sarıyor.

Aradan biraz zaman geçince geriye eşek arısı ölüsü ve öldürdüğü birkaç bal arısı kalıyor.

Evet; bu mücadelede bal arılarının kullanmış olduğu savaş takdiği oldukça ilginç. Bal arıları, eşek arısının vücudunu tamamen kaplayarak, vücut sıcaklığını aniden değiştirip eşek arısını şoka sokarak ölmesine neden oluyorlar. Ayrıca birkaç akıllı bal arısı da kovan dışına çıkıp eşek arısının bırakmış olduğu yer izlerini yokederek kovanın güvenliği tekrar sağlamış oluyor.

☄ Discovery Channel - Wildest Islands Series 2 (2013) (DocuWiki)

Yumurtlayan Memeli: Platipus (Platypus)

 

Platipus (ornitorenk); gagası olan ve de yumurtlayarak üreyen çok farklı bir memeli türü hatta türünün de tek örneği. Kunduzların kuyruğuna benzer kuyrukları ve de kazların ayaklarına benzer perdeli ayakları bulunmakta. Aynı zamanda erkek platipusların ayaklarının üst kısmında yılan zehrine benzer bir zehir torbası bulunmakta. Yumurtadan çıkan yavrular anne sütüyle beslenerek büyümekte. Genellikle su altında bulunan kurtçuk, solucan, kurbağa ve de karides türleriyle beslenmekte. Yaşam bölgesi; Avustralya'nın doğu kısımları ve Tazmanya'nın sulak bölgeleri ile sınırlı.

(Üç yılda tamamlanan bu belgeselde aynı zamanda; diğer bir istisnai yumurtlayan memeli türü olan eritne ya da diğer aldıyla dikenli karıncayiyenlerden hakkında da bilgiler bulunmakta.)

 

 

☄ ABC - Platypus World's Strangest Animal (2003) (DocuWiki) 

Zavallı Romalı Askerler

Roma diktatörlerinden Jül Sezar zamanında (takriben M.Ö. 50'lerde) lejyonlardaki askerler tarafından Roma'ya karşı ayaklanmalar başlamış. Roma yönetimi de; ayaklanan Romalı askerlere ders vermek ve de ayaklanmanın diğer askerler arasında yayılmasını engellemek amacıyla; caydırıcı ve aynı zamanda etkili olacak bir yöntem bulmuş.

Tüm Romalı askerler arasında rastgele kura çekilmiş (asker sayısının onda biri kadar 1/10) ve kura sonucunda seçilen askerler kurunun yanında yaş da yanar misali diğer askerlerin gözleri önünde dövülüp, işkenceyle öldürülmüş.

 ☄ BBC - Ancient Rome - The Rise and Fall of an Empire (2006) (DocuWiki)

Bak şu barajların yaptığına

Şu an tüm dünyada barajlarda tutulan su miktarı yaklaşık 10.000 Km³ imiş. Bu miktar dünya üzerindeki tüm nehirlerin taşıdığı suyun 5 katı büyüklüğüne denk geliyormuş. Ve tutulan bu suyun çok büyük bir kısmı daha yoğun nüfusu olan Kuzey Yarımküre'de yer almaktaymış. Şimdi sıkı durun; Ekvatordan uzakta Kuzey Yarımküre'de stoklanan bu su kütlesinin yapmış olduğu ağırlık dünyamızın ekseni etrafındaki dönüşünü hafiften değiştirmiş. Dünyanın yavaşlamasına sebep olarak günler uzamaya başlamış. Henüz bu kısalma zamanı hissedilmeyecek düzeyde (1 saniyenin 8 milyonda biri)  olsa da 150 milyon yıl sonra 1 gün 25 saat olacakmış.

☄ BBC - How Earth Made Us (2012) (DocuWiki)

Dünyanın en ıslak bölgesi: Cherrapunji

 

Cherrapunji dünya üzerinde en çok yağmur yağan bölgeymiş. Yıllık düşen ortalama yağmur miktarı 12 metreymiş. (4 katlı bir bina yüksekliği)
- Cherrapunji; Hindistan'a bağlı Meghalaya bölgesinde; Muson yağmurlarından en çok nasiplenen yerlerdenmiş.
- Cherrapunji halk dilinde "Portakal Diyarı" manasına gelmekteymiş.

 

 

☄ BBC - How Earth Made Us (2012) (DocuWiki) 

Su üstünde yaşam

Lagos; batı Afrika'da bulunan Nijerya'nın, Atlantik Okyanusu kıyısındaki en büyük şehri. Aynı zamanda 17.5 milyon nüfusuyla da Afrika'nın en büyük 2. şehri. (En son tahminlere göre nüfusun 21 milyona yaklaştığı düşünülüyor ki bu da Lagos'u Afrika'nın en büyük kenti yapmaktaymış.) 1914 yılında Nijerya'nın başkenti olan Lagos, başkentlik için gerekli kriterleri sağlayamadığından 1991 yılında da başkentlik ünvanı elinden alınmış. Nüfus yoğunluğu hızla artan Lagos'ta ev inşaası için yeterli toprak parçası kalmadığından artık yerleşimler okyanus içine yapılmaktaymış.

  Lagos'ta deniz üzerine kurulan bir okul:

 

☄ Omega Watches - Planète Océan (Planet Ocean) (2012) (IMDb) (Trailer)

Yolu bulunmayan kent: Kumzar

Kumzar, Basra Körfezi ile Umman Körfezinin arasındaki Hürmüz Körfezinde bulunan Umman'a bağlı yolu bulunmayan bir yerleşim birimiymiş. Ulaşım sadece deniz yoluyla sağlandığından çok temiz kalmış bir körfezi varmış. Kirlilik hemen hemen hiç yokmuş dolayısıyla şehrin dibindeki körfez balık açısından inanılmaz derecede zenginmiş. Öyleki; tepelere çıkan gözcüler, suyun berrak olmasının sağladığı avantajla, denizde avlanan balıkçıları, balıkların yoğun olduğu bölgelere sevkedebiliyorlarmış.

☄ BBC - Indian Ocean (2012) (DocuWiki)  

Tuna Akarsu Mühendisliği

Tuna (Danube); Almanyanın Kara Orman bölgesinden doğan ve 10 Avrupa Ülkesini geçerek Karadenize dökülen büyük hacimli nehirlerden birisi. Tuna’nın geçtiği ülkelerden Avusturya’da nehir üzerinde yapılan ilginç bir bilimsel çalışmaya denk geldim. Viyana Üniversitesince yürütülen çalışmada; ilk önce farklı boyutta ve ağırlıklarda, içine alıcı (GPS) yerleştirilmiş yapay taşlar Tuna nehrine bırakılıyor. Daha sonra bu taşlardan gelen sinyaller sayesinde 3D modelleme yöntemi neticesinde önemli veriler elde ediyorlar. Yaptıkları bu araştırmaya göre 1 taş nehir içinde yılda  ortalama 3 Km yol katediyor. Analizler sonucunda; erozyonun önüne geçerek toprak kayıbını önlemek ve nehir havzası derinlik artışının önüne geçmek için bilimsel veriler doğrultusunda 800.000 ton toprak nehrin aşağı kısmından taşınarak nehrin üst kısımlarına boşaltılıyor.

☄ ORF - Danube "Europe's Amazon" (2012) (DocuWiki) 

Bızzzz

Dünyada insanoğlunun şehir kurarak yaşamaya çalıştığı en SOĞUK nokta; Rusya'da Sibirya bölgesinde, Kuzey buz denizine bakan noktada bulunan Norilsk kentiymiş. Zengin Nikel kaynakları bulunan kent aynı zamanda en kuzeyde kurulan şehir ünvanına sahipmiş. Kış aylarında sıcaklık -55° derecelere kadar düşmekteymiş.

Norilsk Video:

Norilsk Nickel. Economy&Ecology from installtechno on Vimeo.

☄ BBC - Frozen Planet (2011) (DocuWiki)

Şempanzenin canı et isterse

Vejeteryan olduğu sanılan şempazelerin yakın zamanda et ile beslendikleri de keşfedilmiş. Genellikle yaşam bölgelerinde meyve ağaçlarının bulunmasına özen gösteren Şempanzeler; meyveler yanında çeşitli parazit, böcek ve karıncaları da yemek listesine dahil ederek besin çeşitliliğini artırma yoluna giderlermiş. Orangutan ve gorillerin aksine Şempanzeler et ihtiyaçlarını kendilerinden daha küçük maymunları, domuz ve antilop yavrularını avlayarak giderirlermiş. Özellikle maymun avı tüm sürünün ekip olarak çalışmasını gerektiren bir işmiş. Maymunların bulunduğu ağaç şempanze saldırı ekibince sarılarak tüm kaçış noktaları kapatılır ve tuzağa düşürülen maymunlar ani bir atakla yakalanırmış. Yakalanan maymunlar sürü tarafından rütbe ağrlıklarına göre paylaşılarak yenilmekteymiş.

Şempanzeler aynı zamanda alet kullanım kabiliyetleri gelişmiş hayvanlarmış. Daha küçük yaşlarda fındık ve ceviz kırmak için taş ve kütükleri çekiç gibi kullanmayı öğrenirlermiş. Ayrıca küçük sopalarla ağaç içlerindeki balı, parazitleri ve karınca yuvalarından da karıncaları çekerek besinlerini çeşitlendirirlermiş.

 

☄ Disneynature - Chimpanzee (2012) (DocuWiki) (Resmi Sayfa)

Her derde deva Gergedan Boynuzu?!!!

Gergedan boynuzunun bir çok derde deva olduğuna inanıldığı için Gergedanların soyu inanılmaz bir yokoluş sürecine girmiş. Son 5 yılda "Gergedan Avcılığı" % 3000 artmış. Bu şekilde devam ederse yakın bir zamanda bir hayvan nesli daha yok olacakmış. (Uganda ve Ruanda'da bulunan tüm gergedanlar öldürülmüş maalesef...) İşin ilginç yanı Gergedan boynuzunun faydaları konusunda hiç bir bilimsel çalışma yokmuş ve de daha da ilginci boynuzun hammaddesi saç ve tırnaklarımızın hammaddesi olan keratin ile AYNIYMIŞ.
- Bugün pazarda Gergadan boynuzunun kilosu 65.000$ 'dan satılmaktaymış.
- Dünyada en çok talep edilen yer Çin imiş. (Özellikle baş ağrısına iyi geldiğine inanılıyormuş.)
- Vietnam'da karaborsada her derde deva şeklinde satılıyormuş. Hatta kanser hastaları dahi kullanmaktaymış.

Bu arada internette katliamları durdurmaya yönelik girişimler de var: Stop Rhino Poaching!

☄ BBC - Africa with David Attenborough (2013) (DocuWiki) 

Denizlerden Sofralarımıza: Deniz Yosunu

Deniz yosununun tarımının yapıldığı öğrendiğimde şaşırmıştım doğrusu. Dünyada 530.000 hektardan fazla alanda deniz yosunu yetiştirilmekteymiş. En çok Endonezya, Güney Kore, Japonya ve Çin’de tarımı yapılan deniz yosununun 30.000 değişik türü bulunmaktaymış. Ve bu 30.000 tür arasından sadece 50 türü yenilmiyormuş. Boy olarak 3 metreye ulaşan deniz yosunları varmış. Güney Kore’de Wando bölgesinde 200 ada sadece su yosunu tarımında kullanılmak üzere ayrılmış. Tıp ve ilaç sanayisinde de kullanılan su yosunun ekonomik değeri gittikçe artmaktaymış.

 

 

☄ Omega Watches - Planète Océan (Planet Ocean) (2012) (IMDb) (Trailer)

Antarktika

Antarktika kıtasının sadece 1% buzlarla kaplı değilmiş. Bunun yanında Antarktika kıta buzulu gezegenimizin en geniş buz kitlesine sahipmiş ve bu buz kitlesinin kalınlığı kimi yerlerde 5 km'i buluyormuş. Dünyamızın tatlı su reservlerinin 70% 'inide bu büyük buzul kütlesi oluşturuyormuş.

☄ BBC - Frozen Planet (2011) (DocuWiki) 

Kötü Ruhlar, Yokolun!

Hong Kong'da banka girişlerinde bankaları kötü ruhların zararlarından korumak için ejderha heykelleri bulunurmuş. Hong Kong'da en önemli şey para olduğundan kötü ruhları da uzak tutmanın yolu buymuş.

 ☄ ITV - Greatest Cities of the World (2009) (DocuWiki)

Svalbard Küresel Tohum Kasası

Dünyamızda, tüm ülkelerden farklı varyasyonlarıyla birlikte elde edilen hemen hemen bir çok bitki tohumunun depolandığı bir yer var: Svalbard.

Svalbard; Kuzey Buz Denizinde Norveç'e bağlı takım adaların adı. Adanın çoğu buzullardan oluşmakta. 2008 yılında Svalbard'da ki Spitsbergen adasında, finansmanını Norveç devletinin sağladığı bir tohum ambarı projesi başlatılır. "Kıyamet Ambarı" adıyla da anılan bu proje; herhangi bir nükler tehlike, göktaşı çarpması, savaşlar ve felaketler sebebiyle insanoğlunun yaşamasını sağlamayı amaçlayan ve bunun için gerekli bitki tohumlarının reserve edilmesini amaçlar. Zamanla proje daha kapsamlı bir hale gelerek dünya üzerindeki tüm bitkilerin tohumlarının saklanması yönünde gelişir. Öyle ki kasada binlerce pirinç türünü bulmak mümkündür.

Svalbard Küresel Tohum Kasası sıcaklığı -18 derecede sabit olan bir dağın 120 metre içerisinde yer alır. Konumu dünya üzerindeki tüm buzullar erise de su altında kalmayacak bir yükseklik seçilir. Bu uygun ortamda tohumlar hiçbir şey yapılmasına gerek kalmadan binlerce yıl saklanabilecektir.

☄ BBC - How Earth Made Us (2010) (DocuWiki)

Kırmızı Gagalı Guela (Quelea) Kuşu

Kırmızı Gagalı Guela (Quelea) kuşu yeryüzünde sayıca en fazla bulunan kuş türüymüş. Sadece Afrika'nın Kalahari bölgesinde 1 milyardan fazlası yaşamaktaymış. Birlikte yaşan bir Gulea kolonisi 1 Milyon adete kadar ulaşabilmekteymiş. Ve böyle bir koloni günlük ortalama 10 tona yakın buğday, arpa, pirinç, vs. tüketmekteymiş.

☄ BBC - Africa with David Attenborough (2013) (DocuWiki)

Batan Şehir

Meksikanın başkenti Meksiko (Mexico City) büyük bir volkan krateri ağzına kurulmuş. Dolayısıyla aktif volkan hareketleri ve depremler başkentin çökmesine sebep olmaktaymış. Şehrin her yıl belirli bir oranda batmasıyla su ve kanalizasyon hatlarında büyük arızalar meydana gelmekteymiş.
☄ BBC - Supersized Earth (2012) (DocuWiki)

Rusya, Tayga Bölgesi

Dünyadaki her üç ağaçtan biri (1/3) , Rusyanın Tayga (Taiga) bölgesindeymiş.
☄ BBC - Frozen Planet
⚓ IMDb, DocuWiki
ⓘ Nature Documentary hosted by David Attenborough, published by BBC in 2011.

Bambu gücü

Hong Kong'da, inşaatlarda; çelik yapı iskeleler yerine bambu ağaçları kullanılmaktaymış.
☄ BBC - Supersized Earth
⚓ IMDb, DocuWiki
ⓘ Technology Documentary hosted by Dallas Campbell, published by BBC in 2012.